Huyện Gò Quao là địa bàn có hệ thống sông, kênh, rạch chằng chịt với đa dạng, phong phú các loài thủy sản. Tuy nhiên, do quá trình khai thác, đánh bắt chưa được quản lý tốt cùng với nhiều nguyên nhân khác, đặc biệt là đánh bắt thủy sản bằng xung điện đã làm cho ngày một mất dần về số lượng và thành phần các loại thủy sản. Vấn đề này, các cấp các ngành cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo và thực hiện tốt hơn các biện pháp ngăn chặn để bảo vệ nguồn lợi thủy sản tự nhiên, nhất là vào mùa mưa, mùa sinh sản của các loài thủy sản.
Việc sử dụng xung điện để đánh bắt thủy sản gây ra nhiều hậu quả, tác hại như: làm chết hàng loạt các loài thủy sản, thủy sinh trong vùng nước; những thủy sản bị nhiễm điện còn sống sót sẽ không phát triển được và mất luôn khả năng sinh sản, trứng và ấu trùng cũng bị hủy diệt hoàn toàn. Đánh bắt thủy sản bằng xung điện là một cách khai thác theo kiểu “tận diệt” các nguồn lợi thủy sản, để lại nhiều hậu quả. Phải mất nhiều năm mới phục hồi môi trường thủy sinh. Ngoài ra, việc sử dụng xung điện khai thác thủy sản còn trực tiếp gây nguy hiểm đến tính mạng của người sử dụng, thậm chí dẫn đến chết người bởi chỉ cần một chút bất cẩn là xảy ra hậu quả khôn lường.
Ảnh: Một hành vi sử dụng xung điện khai thác thủy sản trên sông.
Hành vi vi phạm phổ biến nhất hiện nay là sử dụng xiệt điện và cào điện. Thực tế việc sử dụng xung điện để bắt cá diễn ra rất phổ biến. Đa số là nông dân tận dụng thời gian nhàn rỗi, hay lúc không có việc làm để kiếm thêm thu nhập, hoặc thực phẩm bữa ăn gia đình. Bên cạnh một số đối tượng sử dụng ghe cào, gắn dinamo phát điện vào động cơ để khai thác dưới hình thức tận diệt để khai thác thủy sản nhằm mục đích kinh doanh. Đặc biệt có những đối tượng sử dụng xuồng máy trang bị công suất lớn để dễ dàng tẩu thoát khi bị phát hiện, thậm chí có những hành vi chống trả lại cơ quan chức năng. Đa số những người sử dụng xung điện để đánh bắt thủy sản đều biết được đó là hành vi vi phạm pháp luật, là nguy hiểm đến tính mạng nhưng vì những nhu cầu mưu sinh nên họ bất chấp vi phạm.
Thực hiện Chỉ thị 01/1998/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn huyện: Trong năm 2024, các xã, thị trấn tiến hành tổ chức họp triển khai, tuyên truyền được 298 cuộc, với 7.541 lượt người tham dự; Lực lượng công an, quân sự các xã, thị trấn đã phối hợp tổ chức tuần tra được 678 cuộc, với 4,479 lực lượng tham gia; qua đó đã phát hiện 135 đối tượng dùng xung điện đánh bắt thủy sản trái phép; tịch thu tang vật và xử lý 23 đối tượng, phạt hành chính số tiền 85.000.000 đồng; hiện tại qua thống kê được, trên địa bàn các xã, thị trấn có 601 hộ sử dụng xung điện để khai thác thủy sản, tổ chức tuyên truyền, vận động giao nộp được 29 xung điện, ký cam kết không sử dụng 348 trường hợp.
Nhìn chung, công tác tuần tra, xử lý vi phạm của các xã, thị trấn chưa quyết liệt, thiếu tính răn đe; một số xã khi phát hiện đối tượng vi phạm chỉ tạm giữ dụng cụ, chưa xử lý, xử phạt nên đối tượng có thể tái phạm nhiều lần, làm hạn chế đến tính giáo dục, răn đe của pháp luật. Việc rà soát, thống kê xung điện, các dụng cụ cấm khai thác thực hiện chưa đầy đủ, có xã, thị trấn thực hiện chưa quyết liệt.
Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản, Luật Thủy sản năm 2017 quy định nghiêm cấm hành vi sử dụng dòng điện, xung điện để khai thác thủy sản, cụ thể tại khoản 7, Điều 7, Luật Thủy sản năm 2017 quy định cấm các hành vi sử dụng chất, hóa chất cấm, chất độc, chất nổ, xung điện, dòng điện, phương pháp, phương tiện, ngư cụ khai thác có tính chất hủy diệt, tận diệt để khai thác nguồn lợi thủy sản. Như vậy, việc sử dụng xung điện hoặc dòng điện để khai thác thủy sản là hành vi vi phạm pháp luật và bị nghiêm cấm, nếu vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Căn cứ khoản 1, khoản 2, khoản 5 Điều 28 Nghị định 38/2024/NĐ-CP quy định về hành vi vi phạm quy định về sử dụng điện để khai thác thủy sản như sau: Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng công cụ kích điện để khai thác thủy sản, đối với trường hợp không sử dụng tàu cá mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán công cụ kích điện để khai thác thủy sản.
Ảnh: Một công cụ kích điện do Công an xã VHHN tịch thu.
Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu công cụ kích điện, máy phát điện và ngư cụ đối với hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều này. Hành vi này còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản” theo quy định tại Điều 242 Bộ luật Hình sự năm 2015 (Sửa đổi, bổ sung năm 2017) khi thuộc một trong các trường hợp: “Gây thiệt hại nguồn lợi thủy sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thủy sản thu được trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”. Căn cứ tính chất và mức độ vi phạm, người phạm tội này có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Thiết nghĩ, trong thời gian tới, để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng đánh bắt thủy sản bằng xung điện, các cấp ủy, chính quyền, ngành Công an cần tiếp tục nắm tình hình, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường, không sử dụng xung điện đánh bắt thủy sản dưới mọi hình thức. Đồng thời, vận động người dân giao nộp; cho cam kết không sử dụng công cụ kích điện để khai thác thủy sản dưới mọi hình thức; tăng cường tuần tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý các trường hợp sử dụng xung điện khai thác thủy sản theo quy định của pháp luật góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống. Kịp thời, đề nghị biểu dương, khen thường cho các tập thể và cá nhân có thành tích tốt trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”./.
